Het woord metafysica betekent: wat na de natuur (fysica) komt, wat de natuur overstijgt. Men verstaat onder metafysica de wijsgerige leer die niet de realiteit onderzoekt zoals die in onze zintuiglijke ervaring gegeven is (zoals de fysica), maar de totaliteit van al dat gegeven is, met inbegrip van al datgene wat deze eenheid samenstelt. Die eenheid kan men in beginsel in een buiten onze wereld liggende ware werkelijkheid poneren, zoals Plato deed met zijn Ideeënsfeer, of trachten in de vele bijzondere ervaringsgegevens zelf te ontwaren, in een diepere grond, waarin de gegevenheden zelf alle zijn gefundeerd, zoals Aristoteles deed 1.
De metafysica richt zich op wat zich aan de waarneming onttrekt. Wat zich onttrekt aan het zintuiglijke en daar in zekere zin bovenuit gaat is in eerste instantie de aard en betekenis van het bestaan, het existeren, het er-zijn – van iets, van de dingen, van ons mensen, van de kosmos. Ook transcendente zaken zoals het bestaan van een God, de ziel, geest, de vrije wil behoren tot de metafysica. Wetenschappelijk gezien gaat het om hypothesen, theorieën en voorstellingen die niet middels experimenten gestaafd of weerlegd kunnen worden.
Op metafysisch gebied houd ik me o.a. bezig met vragen als: “wat is de binnenkant van een elementair deeltje zoals een elektron” 2,” hoe ziet een tijdloze werkelijkheid er uit”, “wat is bewustzijn”. Ik ben een fan van Cusanus met zijn eindige oneindigheid, begrensde onbegrensdheid (“Der freie Geist bewegt sich selbst”) en het denkraam van Immanuel Kant 3.
1 Zie “Filosofie van A tot Z”, Het Spectrum 1999 en Tilburg University.
2 Zie “Hebben wij een ziel? Zo ja, waar dan?”, Gerrit Teule, 2013.
3 “Kritiek van de zuivere rede”, Immanuel Kant.